Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στον εθνικισμό. Εξετάζονται όλες οι θεωρητικές προσεγγίσεις με παραδείγματα από την Ευρώπη (όπου πρωτοεμφανίσθηκε ως ιδεολογία) αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μελετάται ο εθνοκεντρισμός και η εθνική αυτοεικόνα στην εκπαίδευση, η οποία αποτελεί τον κοινωνικό θεσμό όπου κατεξοχήν καλλιεργείται και αναπαράγεται η εθνική ταυτότητα. Ανιχνεύονται και εξετάζονται στερεοτυπικές εικόνες και εθνικά στερεότυπα στα εγχειρίδια, στο Λόγο των εκπαιδευτικών αλλά και σε λογοτεχνικά κείμενα και άλλα προϊόντα πολιτισμού. Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις θεωρίες για τη δημιουργία των κρατών-εθνών και την άνοδο του εθνικισμού (ως ιδεολογίας που προωθεί τη σύμπτωση πολιτισμικών ορίων και πολιτικών συνόρων).

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις θεωρίες για τη δημιουργία των κρατών-εθνών και την άνοδο του εθνικισμού (ως ιδεολογίας που προωθεί τη σύμπτωση πολιτισμικών ορίων και πολιτικών συνόρων). Το μάθημα δεν υιοθετεί κάποια συγκεκριμένη προσέγγιση αλλά παρουσιάζει το σύνολο των θεωριών ταξινομημένες σε ευρύτερες θεωρητικές «προσεγγίσεις»  (αρχεγονισμός, μοντερνισμός και εθνοσυμβολισμός) που προσπαθούν να ερμηνεύσουν με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία τη γένεση και την κυριαρχία του εθνικισμού. Το μάθημα υιοθετεί μια ιστορική-αναλυτική προσέγγιση προκειμένου οι θεωρητικές προσεγγίσεις να γίνουν κατανοητές μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα. 

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου βλέπουμε τον πολλαπλασιασμό εθνοτικών συγκρούσεων και την επανάκαμψη εθνικιστικών ιδεολογιών τόσο στις αναδυόμενες δυνάμεις όσο και στον δυτικό κόσμο. Η ανάλυση και κατανόηση των φαινομένων αυτών είναι κρίσιμης σημασίας για την συγκρότηση κοινωνιών που θα σέβονται την διαφορετικότητα και μάλιστα είναι πολύ σημαντική σε μια περίοδο ανόδου του ευρωσκεπτικισμού και της ξενοφοβίας. 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Για την πολιτική επιστήμη και τις διεθνείς σχέσεις η κατανόηση του εθνικισμού και της δημιουργίας των σύγχρονων εθνών-κρατών είναι κρίσιμης σημασίας. Χωρίς μια ερμηνεία της εμφάνισης και της δυναμικής αυτών των φαινομένων, η κατανόηση της οργάνωσης του κόσμου σε έθνη-κράτη, η μελέτη του κρίσιμου ζητήματος της κυριαρχίας και η ανάλυση των συγκρούσεων (διακρατικών ή εμφύλιων) είναι τελείως αδύνατα. Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή στον εθνικισμό. Στα πλαίσια του μαθήματος εξετάζονται οι περιπτώσεις του ιρλανδικού, ινδικού και παλαιστινιακού εθνικισμού.

 

Μαθήματα

1. Κράτος και έθνος: Μια εισαγωγή στον εθνικισμό

2. Ιστορική εξέλιξη και κατηγοριοποιήσεις

3. Αρχεγονισμός 

4. H επιρροή του μαρξισμού Nair, Brass, Walerstein

5. E. Gellner

6. E. Kedourie

7. B, Anderson

8. E, Hobsbawm 

9. Εθνοσυμβολισμός

10. Εθνικισμός και Ολοκληρωτισμός (Μεσοπόλεμος) 

11. Περιπτώσεις: Ιρλανδικό

12. Περιπτώσεις: Αλγερινό

13. Αναστοχασμός: Η επανάκαμψη του εθνικισμού στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο

 

ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις 

ΧΡΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Υπάρχει εκτεταμένη χρήση ΤΠΕ στη διδασκαλία. Yπάρχουν PPT presentations (αναρτημένα στο eclass), προβάλλονται videos και μέρος της επικοινωνίας με τους φοιτητές πραγματοποιείται ηλεκτρονικά. 

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Δραστηριότητα	Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου
Διαλέξεις	39 ώρες
Ατομική εργασία	30 ώρες
2 Πρόοδοι	48 ώρες
Σύνολο Μαθήματος	117 ώρες

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ 

Δύο πρόοδοι με ανοικτές πηγές και μια ατομική εργασία. Οι δύο πρόοδοι σε μη ανακοινωμένες εκ των προτέρων ημερομηνίες. Οι φοιτητές πρέπει να είναι σε κάθε μάθημα έτοιμοι να λάβουν μέρος. Ο μέσος όρος των προόδων και της εργασίας αποτελεί την τελική βαθμολογία. Εναλλακτικά προφορική εξέταση στο τέλος.

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Βασικά εγχειρίδια

Umut Ozkirmili, Θεωρίες του Εθνικισμού (επιμ. Αλέξης Ηρακλείδης), Αθήνα: εκδ. Σιδέρη, 2011

Ερνεστ Γκέλνερ, Έθνη και Εθνικισμός, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 1991

 

Βασική Βιβλιογραφία

Μπένεντικτ Άντερσον, Φαντασιακές Κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, Αθήνα: Νεφέλη, 2000

Ερνεστ Γκέλνερ, Εθνικισμός. Πολιτισμός, Πίστη, Εξουσία, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2002

E. J. Hobsbawm,  Έθνη και Εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα, Αθήνα: Καρδαμίτσας, 1994

Eric Hobsbawm και T. O. Ranger, επιμ., Η Επινόηση της Παράδοσης, Αθήνα: Θεμέλιο, 2004

Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα ΕΤΕ, 1997

Έλι Κεντούρι, Ο Εθνικισμός, Αθήνα: Κατάρτι, 2000

Βασίλης Ν. Κρεμμυδάς, Η Μεγάλη Ιδέα : Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος, Αθήνα : Τυπωθήτω, 2010

Γεώργιος Κρητικός, Έθνος και Χώρος, Αθήνα: Μεταίχμιο, 2008

Παντελής Λέκκας, Το Παιχνίδι με το Χρόνο. Εθνικισμός και Νεωτερικότητα, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2001

Αντώνης Λιάκος, Πως στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, Αθήνα: Πόλις, 2005

Μαρκ Μαζάουερ, Σκοτεινή Ηπειρος, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2001

Pankaj Mishra, From the Ruins of Empire: The Revolt Against the West and the Remaking of Asia, London: Picador, 2013

Αννα Φραγκουδάκη και Θάλεια Δραγώνα, επιμ., Τι είν’ η πατρίδα μας ; Εθνοκεντρισμός στην Εκπαίδευση, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2008

Αντονι Σμιθ, Εθνική Ταυτότητα, Αθήνα: Οδυσσέας, 2000

Jonathan S. Hearn, Rethinking Nationalism: A Critical Introduction, London: Palgrave, 2006

Etienne Balibar, Φυλή, έθνος, τάξη: οι διφορούμενες ταυτότητες, Αθήνα: Ο Πολίτης, 1991.

Immanuel Wallerstein, Ευρωπαϊκός οικουμενισμός : Η ρητορική της δύναμης, Θεσσαλονίκη : Θύραθεν, 2010.

Jürgen Habermas, Ο μεταεθνικός αστερισμός, Αθήνα : Πόλις, 2003

URL ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ECLASS (ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΤΗΛΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ)

https://eclass.uop.gr/modules/auth/opencourses.php?fc=267